Niepłodność staje się coraz powszechniejszym zjawiskiem we współczesnym świecie. Dotyczy aż 10% par. Właśnie dlatego też WHO uznała ten problem za chorobę społeczną. Powodów niepłodności jest wiele, może ona dotykać zarówno kobiety, mężczyzn, jak i obu partnerów. Zależnie od źródła problemu musi być dobrana odpowiednia metoda leczenia. Właśnie dlatego tak niezbędna jest właściwa i dokładna diagnostyka. Zobacz, jakie są przyczyny niepłodności i metody jej leczenia.
Czym jest niepłodność i kiedy można o niej mówić?
Według definicji opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia o niepłodności można mówić w sytuacji, w której para przez rok bezskutecznie stara się o dziecko, pomimo utrzymywanie regularnych stosunków oraz niestosowania w tym czasie żadnych środków antykoncepcyjnych. W takiej sytuacji zalecana jest konsultacja u specjalistów zajmujących się leczeniem niepłodności. We Wrocławiu można skorzystać z pomocy lekarzy z Dolnośląskiego Centrum Ginekologii i Zdrowia Rodziny https://www.dcg.wroclaw.pl/leczenie-nieplodnosci-wroclaw.html.
Są jednak sytuacje, w których na konsultacje należy się zgłosić wcześniej, dotyczy to:
- Kobiet po 35 roku życia, które w ciągu 6 miesięcy nie zaszły w ciąże;
- Kobiety i/lub mężczyzny, którzy przekroczyli 40 roku życia i w ciągu kilku miesięcy nie doszło do zapłodnienia.
Niepłodność można podzielić na pierwotną, w sytuacji, kiedy para nie miała wcześniej potomstwa oraz wtórną, kiedy pojawiła się po pierwszej lub kolejnej ciąży. Co ważne, choć często przyczyn niepłodności szuka się po stronie kobiety, badania wykazały, że niepłodność żeńska stanowi 35%, tyle samo wynosi niepłodność męska. 10% to niepłodność występująca u obu partnerów, 20% przypadków zaś stanowi niepłodność idiopatyczna. Jest to rodzaj zaburzenie, w którym trudno ustalić bezpośrednie przyczyny problemu, a wykonana diagnostyka nie wskazuje na żadne problemy anatomiczne, czy fizjologiczne za strony układu rozrodczego zarówno u kobiety, jak i mężczyzny. Na niepłodność mogą bowiem wpływać również takie czynniki jak:
- stres,
- zła dieta,
- choroby przewlekłe i infekcje,
- papierosy oraz nadużywanie alkoholu,
- brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia.
Przyczyny niepłodności u kobiet
Są również przyczyny niepłodności charakterystyczne dla danej płci. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Niepłodność u kobiet może być spowodowana przez różne czynniki. 1/3 przypadków stanowią zaburzenia hormonalne, które mogą powodować:
- Brak lub nieregularne owulacje;
- Przedwczesną menopauzę;
- Zespół LUF – czyli zespół luteinizacji niepękającego pęcherzyka jajnikowego, w wyniku tego zaburzenia nie dochodzi do uwolnienia dojrzałej komórki jajowej zdolnej do zapłodnienia;
- Wzrost pustego pęcherzyka;
- Nieprawidłowe uwalnianie komórki jajowej z pęcherzyka.
Niepłodność u kobiet powodują również takie nieprawidłowości jak:
Endometrioza – to zaburzenie, w wyniku którego komórki endometrium nie są całkowicie oczyszczane z jamy macicy i mogą wędrować w głąb ciała kobiety, wywołując guzki, torbiele, stany zapalne, którym często towarzyszą silne bóle.
Mięśniaki macicy – mogą się pojawić u kobiet w każdym wieku, są przyczyną bolesnych i obfitych miesiączek, stanowią one przyczynę niepłodności oraz poronień.
Niedrożność jajowodów – uniemożliwia transport komórek jajowych do macicy oraz ich zapłodnienie. Niedrożność może być wywołana przez różne czynniki, między innymi: zrosty pooperacyjne, polipy, mięśniaki, czy stany zapalne. Zależnie od rodzaju zmian, różny jest stopień niedrożności.
Nieprawidłowa budowa macicy – macica łukowata, dwurożna, lub z przegrodą utrudnia proces zajścia w ciążę, lub może być przyczyną poronień.
Przyczyny niepłodności u mężczyzn
Główną przyczyną męskiej niepłodności są nieprawidłowości nasienia, takie jak:
- Oligospermia — czyli niska ilość plemników, nieprzekraczająca 15 mln/ml;
- Astenospermia – to zmniejszenie ruchliwości plemników, w którym mniej niż 32% plemników wykazuje ruch postępowy;
- Teratospermia – niski, poniżej 4% odsetek prawidłowo zbudowanych plemników;
Omówione powyżej zaburzenia można często wyleczyć dzięki zmianie trybu życia, nawyków żywieniowych, czy odstawieniu papierosów i alkoholu. Ich wykrycie, jest jednak powodem do zrobienie głębszej diagnostyki w kierunku poważniejszych zaburzeń, np. badań kariotypu, czy uszkodzeń chromosomu Y.
To nie jedyne czynniki powodujące niepłodność u Panów, innymi przyczynami są:
- Urazy lub wrodzone wady jąder;
- Żylaki powrózka nasiennego;
- Infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, które wpływają na ilość i jakość produkowanych plemników;
- Nieprawidłowa gospodarka hormonalna;
- Operacje przepukliny pachwinowej lub okolic krocza i jamy brzusznej mogą być przyczyną niedrożności dróg płciowych.
Metody leczenia niepłodności
Zależnie od przyczyny niepłodności stosowane są różne metody. W niektórych przypadkach wystarczy zmiana stylu życia, odpowiednia dieta, odstawienia używek i aktywność fizyczna. Istotne jest również wsparcie psychologa lub psychoterapeuty, szczególnie u par z niepłodnością idiopatyczną. W bardziej zaawansowanych problemach może być wymagana terapia farmakologiczna, np. hormonalna lub zabieg chirurgiczny.
Są jednak sytuacje, kiedy jedynym rozwiązaniem są specjalistyczne zabiegi medyczne leczenia niepłodności, do których zaliczane są:
Inseminacja domaciczna – polega na wprowadzeniu do macicy wcześniej przygotowanego nasienia. Próbka może być podana do jajowodu lub naszyjkowo. Inseminacja jest stosowana przy takich zaburzeniach jak niepłodność immunologiczna, czy endometrioza.
In vitro – czyli zapłodnienie pozaustrojowe jest ostateczną metodą stosowaną u par, u których inne terapie nie przyniosły efektu.
